CDF-Mindat in CDM Palik Salai Choi Ling a Nunnak a Liam
CDM ah aa tel i, CDF-Mindat he SAC ralhrang a dotu Salai Choi Ling cu June 4 zinglei ah Chin-Magwe ramri Shwe Aung Tha khua kahdohnak ah ram le miphun ca ah a nunnak a pek. Credit: The Chin Journal
A Dang Reltthan: Fail coup and its consequence, Hlawhtling lomi Uknak chuh Ralkap nih thahrum hmang in uknak hramhram in lak timh ruang ah ram a rawk mi an um len.
Vawlei cung ah a tthawngbik mi USSR, Union of Soviet Socialist Republic pi kha an mah communist party chung in Conservative pawl nih ralkap he ibawm in 1991 ah uknak lak an rak timh. An la kho lo. A hrulh I vawlei cung ram nganbik le ram tthawng bik USSR pi cu ram 15 ah ai cheu. Cu hlan 1979 ah Afghanistan ram ah Communist pawl nih uknak hramhram in an rak lak. Cu communist uknak lak a tim tu cu USSR nih a rak bawmh hna.
USSR nih ralkap thong sawmthum (30000) fai a rak thlah. USSR le communist uknak lak aitim mi hna nih Khuapi deuh le lampi (highway and infrastructure) pawl kan control khawh ah cun communist pawl nih cozah ttha te in kan ser khawh lai tiah an iruah. Khatlei kam ah Mujahedin timi muslim (tlangcung hriamtlai tiah kan ti ko lai, zapi lung fian nak in) hriam tlai pawl nih an mah le state le khua ram hoih cio in an rak I veng I communist cozah ralkap le USSR ralkap pawl lut kho lo in an tuah hna.
Communist uknak lak tim tu (cozah) ralkap le USSR ralkap nih khuapi le lam pawl an control ko na in 80% khuate lei cu Majahedin hriam tlai pawl nih an control. Khuate le State pawl an va kal poh ah Mujahedin pawl nih an rak ambush, an rak kah lengmang hna caah zeiti hmanh in khuate lei ah an cozah sinak power a phan kho lo. Ahnu ah USSR nih vanlawng le helicopter hmang in khuate lei cu heh tiah an kah hna.
Mujahedin hriamtlai pawl nih Soviet vanlawng le helicopter pawl cu zei ti hmanh in an ti kho lo. A hnu ah USA nih Mujahedin pawl cu an mah le an mah an iven nak ding ah Stinger timi liang cung ah I khinh in vanlawng kah khawh nak meithal a pek/bawmh hna. Stinger timi vanlawng kah nak cu a zaangte, ramlak le tlangcung, ah duhtawk in umkal pi khawh asi. A kah tik ah nganh ti a um lo. Zeica tiah a kuan nih (heat) vanlawng khu a lin mi kha a dawi I akawl.
1986 in 1989 chung ah Mujahedin pawl nih Soviet vanlawng 50 renglo an kah thlak ti asi. Ahnu ah cun Soviet ralkap a thi mi an tam pin ah an van lawng an rak kah thlak piak lengmang hna caah Soviet ralkap pawl cu 1989 kum ah Afghanistan ram in an ram lei ah an kir ti asi.
1991 vawlei cung ram nganbik USSR pi a cimh ruangmang I ram 15 ah ai tthen phah nak kha Afghanistan I fak tuk in ral a sungh ruang ah asi tiah ati mi zong an um. Atu Burma ram zong ah ralkap nih hramhram in uknak lak an itim I an la kho lo. Hihi kan ram a hrulh kho mi le thil zeipoh acang kho mi asi. Afghanistan bantuk in khuapi pohpoh hi control an itim na in an control kho lo. Vanlawng le helicopter lawng an I bochan. Stinger kan neih khawh lo hmanh ah an helicopter le vanlawng kan thlak piak khawh hna (or) zuang kholo in kan tuah ah cun SAC ralhrang cu an dih asi ko lai.
US cozah upa pawl he bia kan iruah nak ah kawl ralhrang nih vanlawng le miakpi hmangin mipi an kan den tuk caah mipi nih kan mah le kanmah kan iven khawh nak ding hi US cozah le nan hawi le nih nan kan tuaktan pi a hau ti hi fak pi in kan chimmi asi. Afghanistan le USSR uknak lak nak kong le buainak he ai pehpar mi ram tthen cheu nak kong cu semester pakhat cawn khim asi I a tawi nak in atu lio kan ram si ning he vun zohchih ding ah vun chim mi asi. Credit: Salai Bawi Lian Mang