Related Articles
Nihin October 8, 2021 zinglei hrawngah Gangaw lei in ralhraang milu 50 hrawng Kalay Myo ah an lut tiah Zalen nih cun a langhter. Hi thawngpang hi a dik ko a si ahcun kahdohnak faak taktak a chuak kho. Kalay myo cu Chin miphun tampi um nak le khuasak zong a si caah kan i ralrin cio a herh taktak.
February thla thok in Min Aung Hlaing ralkap nih nawlngeihnak an laak hnu in nihin ni tiang kahdohnak a dai kho ti lo. Ralhraang kut in a thi mi civil mi zong tor le cheng an si cang. Mipi humhimtu hriamtlai hna zong a nunnak liam mi an tlawm ti lo. Tutan kan dothlennak hi a biapi taktakmi a si, tutan kan tei khawh hna lo a si ahcun tei khawh cu an har cang lai caah lungrual tein kan ttan cio a herh taktak.
Nihin zong thawng kan theih bantuk in tuhi Kalay myo Chin miphun tampi um nak ah Gangaw lei in ralhraang milu 50 renglo an lut cang tiah theih a si. Thih le lohnak thawngpang kan theihnak hnga lo pumpaak kan thlacamnak a biapi tuk. Lungrual cu kan tthawnnak a si.
A Dang Relchih: Nihin October 7, 2021 i Vaurawng Zuunthil-Vaan ralvennak Live a zohmi nih cun kan theih dih cio lai. Vaurawng Zuunthil hi ram le miphun caah rian a ttuan ngaingaimi phu pakhat a si(a fawinak in). Tutan ah Laimi kan pa pakhat a si mi Salai Bawi Lian Mang cu biaruahnak an ngeih.
Salai Bawi Lian Mang hi CHRO ah rian a ngeimi pakhat a si i CNF ah Recontruction And Development Department ah Secretary rian a tlaimi a si. A tu khua a saknak hi USA, California Francisco Bay ah chungkhar he a um cuahmah lio mi a si. Tutan ah rak langhter kan duhmi cu biahmaithi a chimmi hi a si mipi nih thazaang kan i laak lai tiah zumhnak zong a um. A dang bia an halnak tete cu kan rak langhter lem ti lai lo. Biahmaithi a chim mi zong hi kan i fian tawk le a tawifiannak tu in langhter kan rak i zuam lai.
Kan pa Salai Bawi Lian Mang nih a chimmi cu “Tutan dothlennak hi mipi dothlennak a si. A ho ta, a ho te pengtlang ta, a ho te khua ta ti a um loh. Chin miphun chung lawng si loin Burma chung um paoh nih cun mah le sikhawh tawk cio in heh tiah ttan laak a si. A kenkip in kan ttang cio miphun kip nih kan/an doh cio. Mipi cozah ser kha kan/an duh cio mi a si, cubantuk cawlcanghnak cu Tsunami(Sunami) bantuk a si. Burma ramchung cawlcanghnak ah hin tilet bantuk in a thawh hi a voitam ngai cang. Kum 1962 lio zongah Ne Win nih a naa a rak ting i tilet a rak tho, kan pa le Pu Hrang Nawl le mi dangdang te hna kha an rak si.
Cu thok cun nihin ni tiang hi tilet a thawh a tam ngai cang. Kha tilet bantuk in a tho mi mipi cawlcanghnak kha nihin ni tiang a kan reektu/tlaitu Kawl ralhraang hi a fenh/thai kho taktak loh. A sinain Union of Burma kan sernak kum 75 a tling lai a ra laimi February thla ah. Kawl, Kachin, Karen le Shian ti’n hmunkhat teah khua kan sa tti lai, British kuttang in kan luat lai kan ti hnu ah, a tu hi kum 75 kan um tti cang, mah cu kum 75 ahcun Union of Burma timi kha thanuam te le nuam te le Sunglawi takin Diamond Jubillee pi cu tuah ding kan si nain kum 75 chung mirang sin in luatnak kan hmuh hnu ah Mirang uknak in a chia deuhmi Kawl kuttang ah kan um.
Second Class citizen ah an kan chiah, anmah kawl kha miphun ngan deuh ah an i ruat, anmah kawl lak hmanh ah Ralhraang hna nih a hleivuang/ a cung deuh ah an i chia rih. Tlangcungmi anmah miphun a si ve lomi cu an kan thleidan, anmah biaknak Buddhist a bia lomi paoh cu an kan thleidan. Democracy a ttanh/duhmi paoh an kan tlaih an kan hrem. Rian hraang an kan ttuan ter thong an kan thlak. Cu kum 75 chung kan pupa hna nih an rak i ruahmi chunmang vialte cu a lo dih. Kan chim bantuk voitam pi hi tilet bantuk in kan tho, cawl kan i tim a sinain mah a kan ttemttawntu cincik, ralhraang meithal le ralhraang mechanism kha kan hlonh kho lo.
Asinain tutan cawlcanghnak cu tilet sawhsawh a si lo, Tsunami(sunami) bantuk a si. Kiangkam i a kan ttemttawntu cincik hnawmtaam thleidannak vialte kha kan hlonh dih lai, a fenh dih cikcek lai. Thiang cikcek in hnawmtam vialte kha a fenh dih lai i New Society, a zaa longmi, Democracy leengmi, limhang a ngeimi, mipi nih kan duhmi cozah(mipi Cozah) serkhawhmi, kanmah kan kongah kanmah tein lai aa rel kho mi miphun kan serkhawhnak ca dingah lam tampi aa ong/kau cu caah cun kan hnabei a sei, kan tha a tho. Kan thih kan loh bu ah kan inn le kan lo kan biakinn bomb in an kah bu ah mei in an khangh bu ah kan khuaruahnak kan tthul loh.
Zeiruangah tiah cun kan hmuh dingmi A New Society kan phaak te dingmi, Democracy a leengmi, minung limhang pakhat le pakhat aa upatmi Society biaknak zalonnak a leengmi Society ralkap nih duh paoh in hrem lomi Society cucu kan Lai meithal, kan thlanti, kan thisen, kan nunnak le kan inn le lo tiangin kan cawkmi a si. A man faaktukmi mah te zalonnak nak hi kan mah tein kan cawk. A hlan ahcun miphun pakhat cungah i lawm dingin an kan cawnpiak. Aung San cungah i lawm dingin an kan cawnpiak, Daw Aung San Suh Kyi nih a kan kilhkamh caah i lawm dingin an kan cawnpiak. A sinatein tutan dothlennak a dih hin cun minung pakhat cungah buu pakhat cungah aa lawm ding men sawsawh si ti lo dingin hi zalonnak hi mipi hrimhrim nih kan mah kan thazaang, kan thlan in kan thisen in kan nunnak in kan inn le kan lo in kan khua le kan ram in kan sining zeizong vialte thaap in Cozah rian kan ttuanmi kan rank a kai dingi vialte kan lahkhah vialte kan hlawh vialte kan nupi le kan fale ei lo le ding lo in ttam le haal in an um bu ko zongah kan tai kan i reh i kan doh i kan ngah i kan hmuhchuahmi a si caah a sunglawi khun fawn lai.
Cu caah cun Freedom Is Not Free, zalonak timi hi alakka(man ngei lo kan ti lai cu) in ngah khawhmi a si loh, na pek a hau, nangmah nih na laak a hau. Ram dang lei nih an kan luhhnawh lai le timi ruahnak zong kan ngeih lo a hau. Advocacy rian hi kum 20 leng ka ttuan cang Cozah he ram kip ah i tongin bia aa ruahmi ka si, an chim pengmi cu Thlennak timi cu a Chung in a rat hau, a lenglei minung pawl hi cu a bawmchantu le a chapchuantu lawng kan si cu caah cun ka chim lengmangmi mipi cawlcanghnak Tsunami timi taktak kan phaan kho loh.
A sinain a tu cu kha hmun kha kan phaan cang tiah kan ruah zeicatiah kan Lai meithal kha an Jet vanlawng zong nih a tei loh. Ralbawi an thlahmi lila hna zong kha an tlaih hna ti thawng kan theih(kan theih ning lawng a si confirm a si rih loh). Mindat ah Tazinhmu pa kan mah hrem dingah an thlahmi zong a tu hi na santlai lo tuk tiah bia an ceih lai ti a si. A taangmi chung zong ah hin mah le mah karlakah zumhnak a um loh. Anmah chungin thil pipa an i timh vialte kan theih, an biathli kan theih khawh zeicaah anmah chung lila ah zumhlonak a um caah. Hi ka ah hin kan hmun lai lo tihi an i theih tuk ve zeizong vialte kha dollar le sui ah an thlen cang.
A kenkip in kan ttang cio nunnak a pemi an um kan biakinn le kan khua le ram tiang kan pek. A tutiangah Chin mi Civilian 25 an thi, CDF le min dangdang a pumi kan mah Chin mi chungin nungak tlangval 16 an nunnak a liam, Pastor le upa minung 3 nih an nunnak an peek. Cun biakinn le inn an hrawhmi hi Thantlang lawngah 57 a si. Chin ram a dangdang ah an hrawhmi a tampi. Cu vialte kan i peekchanhnak cu a lak a si hrimhrim loh. Zaan fatin kan thlacamnak zong Pathian nih A kan theih piak hrimhrim lai. Ka ttanh lo veve hna timi zong a um ti loh a caan a si loh a nak le raang ti’n a kal cang lai a ri hi fiang tein aa cheu.
Cu caah thil a dingmi kong ruangah lungtthul lo tein kan ttan ttualmal rih a hau. Dothlennak kan tuahmi ah zing a tam zaan a tam meithal kuan le zenthawng tiangin tangka a herh caah lungdong lo tein hmailei ca phanh lai dingmi ruahchannak he thazaang chuah rih dingin kan sawm hna. Cu rualrual in ral kan thawh tik a karlak ah kuan vai nih cheu pelpawi thil dawhcah lo ruangah kan mah le mah kar lakah ngaichiatnak lungfahnak a um kho, a um zong a um cang, khabantuk thil a tlawm khawh chung tlawm dingin kan i zuam lai zeicatiah ral a tho mi kan si caah a um bak lai lo timi amahkhaan khawh a si loh.
Ngaihchiatnak a tongmi chungkhar an tuar bantuk tein kan tuar ve. Thil pelpawi ruangah hmailei kan kawl(goal) tungpi kha kan pheen sual hlah seh. Dothlennak kan tuahnak ah ramdang theihpi mi kan si loh an kan theihpi lo ti’n lileng in um hin hlah usih, US zong tuhi Burma Act bill pass a timh cang. India cozah a lunghak tukmi zong kha Mizoram cozah kan unau bawmhnak thawngin a lung aa thleng cang. A rauh hlan ah thawngpang ttha kan theih lai.” ti’n a tawifiannak in kan rak langhter khawhmi a si.
Note: Salai Bawi Lian Mang nih a chim mi chungin kan sikhawh tawk tein kan rak leh chinmi a si caah tlamtlin lo nak tampi a um lai nan theihthiamnak kan herh ko. Tlamtling tein a chim mi ngaih na duh ahcun Vaurawng page ah lut in zoh khawh a si lai. Lawmhnak tampi he.
